Verwantschap en inteelt bij rashonden

Afgelopen donderdag was er een presentatie georganiseerd door de Raad van Beheer over verwantschap en inteelt bij rashonden. Nu vind ik genetica op zich al boeiende materie en als je een uitnodiging krijgt om een avond bij te wonen waar deskundigen van de universiteit van Wageningen ingaan op hun onderzoek dat onder meer toegespitst is op de saarlooswolfhond, dan laat ik die kans niet liggen.

Ik moet zeggen dat de presentatie buitengewoon helder en professioneel in elkaar stak. Voor een leek zijn de specifieke details van de genetica natuurlijk niet zo eenvoudig maar met een beetje logisch nadenken en de wetten van de statistiek in het achterhoofd kom je een heel eind als het gaat om de basisprincipes.

Ondanks dat ik me er al enigszins in verdiept had, bracht de presentatie toch ook nieuwe inzichten. Puur en alleen kijken naar de verwantschap tussen een kandidaat-fokreu en -fokteef is niet voldoende; dat er meer nodig is om een populatie in zijn geheel gezond te houden, is een gegeven waar men niet meer omheen kan.

Omdat de populatie zo klein is, valt er absoluut niet aan te ontkomen om vers bloed in te kruisen – als we het ras voor de toekomst tenminste willen behouden. Tegelijk werd ook duidelijk dat het inkruisen met beleid moet gebeuren, want als je de nakomelingen van zo’n kruising op hun beurt weer teveel gaat inzetten neemt de verwantschap opnieuw toe. En dat moeten we met zijn allen niet willen.

Wat vooral duidelijk werd is dat met enkel testen op erfelijke ziektes je er nog niet bent. Het is mooi dat er tegenwoordig DNA testen afgenomen worden om te zien of honden al of niet drager zijn van een bepaalde afwijking, maar dat is niet genoeg. Je zult de verwantschap in de gehele populatie terug moeten dringen. Je kunt nog zo netjes dieren selecteren die vrij zijn van bepaalde erfelijke ziektes, als je de verwantschap in de populatie als geheel niet terugdringt zullen onherroepelijk op langere termijn nieuwe ziektes de kop op steken. Dat is de onverbiddellijke wet van de natuur, waar geen mens of dier wordt geboren zonder drager te zijn van één of meer bepaalde afwijkingen. Het is namelijk op zich niet erg om een (recessief) fout gen te bezitten: het wordt pas een probleem als er gefokt wordt in een te kleine populatie waar de verwantschap groot is, zodat de kans dat dragers van dezelfde afwijking met elkaar gekruist worden, toeneemt. Dat zijn geen biologische geheimzinnigheden, maar gewoon pure statistische wetmatigheden. Daar weten ze in Volendam inmiddels ook alles van.

Een en ander betekent dus dat er naast voorzichtig inkruisen met andere rassen, er ook een omschakeling in het denken van fokkers en bezitters van rashonden nodig is. Er worden namelijk veel te weinig honden ingezet voor de fok. Dat percentage in de populatie moet omhoog! Meer verschillende dieren moeten ingezet gaan worden, maar dan minder vaak, om zoveel mogelijk variatie te krijgen.

En daar zit hem denk ik het grootste probleem in het voorkomen van inteelt: probeer alle fokkers en hondenbezitters maar eens te overtuigen dat het anders moet. Dat niet steeds dezelfde honden ingezet worden voor de fok maar dat ook de iets minder mooie reu die nooit aan bod is gekomen, ook eens moet worden ingezet. En ja, dan zul je dus consessies moeten doen aan het uiterlijk en de homogeniteit van een ras. Dat is onvermijdelijk. Maar er is niemand die mij wijs kan maken dat alleen de saarlooswolfhond die zo dicht mogelijk bij het zogenaamde ideale beeld van de saarlooswolfhond komt, een mooie hond is; het is heus niet nodig om de saarlooswolfhond te gaan kruisen met een poedel om het ras te laten overleven.

Het zijn nadrukkelijk niet alleen de fokkers die een andere strategie zullen moeten ontwikkelen. Ook de doorsnee hondenbezitter die altijd zo graag honden van een bepaald ras wil, moet er bij de aanschaf van een pup misschien eens over na gaan denken dat hij zijn pup, zoals nu schering en inslag is, niet binnen een paar jaar laat castreren of steriliseren, maar dat hij in overweging neemt om zijn hond later een keer in te zetten voor de fok. Want als we het fokken altijd maar over laten aan een klein groepje enthousiaste fokkers die zeker binnen de saarlooswolfhondengemeenschap van goede wil zijn, dan is een klein ras uiteindelijk toch ten dode opgeschreven. Hoe meer mensen hiervan overtuigd raken, hoe groter de kans dat het goed komt.

Voor mensen die meer willen weten over het onderzoek van de universiteit van Wageningen: het handboek dat als onderdeel van het project verwantschap is geschreven, is hier gratis te downloaden van de site van de Raad van Beheer. Daarnaast is er ook software ontwikkeld om verwantschap uit te rekenen; deze zal tezijnertijd beschikbaar komen via de website van de Raad van Beheer.